De Universiteit Groningen volgde drie jaar lang startende leraren op ruim zestig middelbare scholen. De conclusie? Als beginnende leraren intensiever worden begeleid, zal de uitval van leraren afnemen met misschien wel 40%. De uitval is op dit moment een probleem. Eén op de vijf startende leraren houdt er ergens in de eerste vijf jaar mee op. De RUG heeft nu het plan (art. Dagblad van het Noorden, zat. 12 oktober) om in drie jaar tijd, 80% van deze beginners via een vakcoach en schoolopleider te begeleiden. Een prima initiatief waar Scholare al jaren voor pleit. De komende jaren schijnen veel docenten met pensioen te gaan waardoor veel nieuwe, meestal jongere docenten zullen worden aangenomen.
Onderstaande informatie is eerder gepubliceerd (te vinden in het gratis te downloaden boekje op onze site) maar in dit verband weer actueel om onder de aandacht te brengen:
Fasen in de loopbaan van een docent
Jammer is dat, als bevlogen, enthousiast docenten het onderwijs voor gezien houden. Voor een aantal misschien een opluchting; zij hebben ontdekt dat het onderwijs niet bij hen past en zij niet bij het onderwijs. Het kan echter ook zo zijn dat een hele goede docent verloren gaat voor de leerlingen en voor de school. Vorige week zaterdag (juni 2009) stond er een prachtige column van Hans Dorrestijn in Trouw. Hans was 7 jaar docent Nederlands, een kort citaat hieruit:
“Het was een ramp, ik kon geen orde houden, als ik les gaf moesten de nabij liggende lokalen worden ontruimd, omdat de leerlingen hun docent niet konden verstaan.” Hij vertelt op hilarische wijze hoeveel moeite hij de eerste 2 jaar had met het lesgeven. Zijn rector bleef echter in hem geloven en zei iedere keer: “Nee, let maar op, deze man gaat heel goed lesgeven.” Ook dankzij zijn aardige collega’s bleef hij het proberen. “Ik dacht dat het hoorde bij de ellende die het bestaan is.” Tot hij na een zomervakantie van veel reizen het roer omgooit. “Ik wilde gaan doen wat ik goed kan.” Hij begint zijn eerste les met een gedicht op het bord. “En het was stil…Ik kon het opeens, ik had door hoe het werkte. Ik behandelde liedjes van cabaretiers en veel literatuur”.
Oftewel: hij deelde zijn passie met zijn leerlingen. Hij was echt en dat komt over!
Als docentencoach is het belangrijk om rekening te houden met de professionele ontwikkelingsfase van de docent; waar is jouw docent op dit moment en wat heeft hij of zij nodig? Dhr. J.C. Vonk onderscheidt in zijn boek ‘Begeleiding van beginnende docenten eerst 3 niveaus waarop de begeleiding moet zijn gericht:
Organisatorisch – Als nieuwe docent moet je te weten komen hoe een organisatie reilt en zeilt. Vaak zijn de ongeschreven regels het lastigst om te weten te komen en kost dit veel tijd en energie. Het is fijn als iemand binnen de school, tijd neemt om een nieuwe docent goed wegwijs te maken. Ook kan een boekje helpen waarin deze zaken helder worden uitgelegd.
Vakdidactisch – Als beginnend docent moet je ingroeien in de vakdidactiek. Dit is het terrein van de vaksectie en die moet de nieuwe collega dan ook zo goed mogelijk daarover informeren en hierin begeleiden. Als bovenstaande 2 punten goed lopen dan krijgt men meer oog voor het volgende punt.
Pedagogisch-didactisch – Leren omgaan met algemeen pedagogische en didactische vaardigheden oftewel: de grillige en wisselende leerlingen en klassen.
Dit is meer het terrein van de docentencoach.
Vonk noemt 4 fases in de professionele ontwikkeling van docenten:
1.De drempelperiode (eerste jaar)
2.De ingroeiperiode (0-5 jaar)
3.De professionele periode (5-10 jaar)
4.De periode van heroriëntatie (…)
Soms een geruststelling voor docenten als het nog niet zo gaat als zij willen; ik ben nog aan het leren! En dat mag ook.
Begeleiding van docenten, intern of extern?
Gelukkig hebben steeds meer scholen een doordachte begeleiding opgezet voor hun beginnende docenten en ook voor de meer ervaren leerkrachten. Steeds vaker worden intern docenten getraind voor coach of een beeldcoach. De voordelen hiervan zijn niet moeilijk te bedenken:
-De school maakt goed gebruik van de kwaliteiten binnen de school; samen werken aan het vergroten van de professionaliteit is goed voor de school
-Collega’s coachen elkaar, leren van elkaar (intervisie) en leren elkaar zo ook op een andere manier kennen.
-Wat kosten betreft kan het ook aantrekkelijk zijn.
Toch zijn er situaties te bedenken waarbij interne coaching of SVIB niet goed mogelijk is: bijvoorbeeld als de problematiek van een docent zodanig is dat hij of zij daarvoor geen collega kan of wil inschakelen. Het kan belemmerend werken als je gecoacht wordt door een collega. Soms is ook meer deskundigheid geboden en meer tijd. En vooral dat laatste punt wordt wel eens onderschat, vooral als het over een video-traject gaat. Een gemiddeld traject van 3 opnames kost al gauw een investering van 10 uur (zonder rapportage). Juist doordat je collega’s bent kan het lastig zijn om je af te grenzen of om een andere pet op te zetten.
Belemmerende en bevorderende factoren bij de begeleiding van docenten
Scholare heeft regelmatig contact met verschillende scholen en gelukkig is op de meeste scholen de begeleiding van docenten goed geregeld. Directies noemen als belemmerende factoren bij de begeleiding van docenten:
-Gebrek aan geld en tijd. Elke lesontheffing kost gemiddeld zo’n € 1400,= per jaar. Het valt niet altijd mee om de mensen die zijn toevertrouwd aan jouw zorg die ook te bieden. Door de tijd die organisatorische zaken vragen is deze zorg niet altijd even optimaal.
-Verliezen we als school niet de goede docenten vóór de klas door juist deze docenten in te zetten als coach áchter in de klas?
-Ook concluderen directies dat er in de verschillende secties verschillend met het beleid inzake begeleiding wordt omgegaan. Dit wordt verklaard uit het feit dat bijv. neerlandici en historici te boek staan als individualistisch en wis-, natuur- en scheikundigen, goed kunnen organiseren.
-Wat echt belemmerend werkt is als sectorleiders of afdelingsdirecteuren belast zijn met zowel de begeleiding als de beoordeling. Dat kan niet.
Als bevorderende factoren worden aangegeven:
-Meer geld van rijkswege voor begeleiding.
-Voor wat betreft het beleid wordt het invoeren van de normbetrekking genoemd; iedereen moet een niet lesgebonden deel invullen. Daarin kan ook coaching of intervisie worden gegeven.
-Het plan om weer een urenregistratie te gaan invoeren zal zowel belemmerend als bevorderend kunnen werken.
-Wat begeleiding makkelijker zou maken op persoonlijk gebied is dat mensen inzien dat het nuttig is, dat ze er wat van kunnen leren wat dus ook inhoudt meer openheid over het eigen functioneren.
Zoekt u een ervaren coach voor uw docenten? Ik ben beschikbaar!
